Vorige week werden wij bij Erispora.nl geattendeerd op een aankondiging die voor de nodige verbazing zorgde. Een ‘openbare’ Rondetafel over Eritrea stond gepland voor woensdag 25 oktober in het Europees Parlement in Brussel, georganiseerd door Europarlementariër Katrin Langensiepen van de Groenen (Die Grüne).
De aankondiging verscheen in een ‘situatie-rapport’ van de Europe External Programme With Africa (EEPA) en werd gedeeld via de website van Martin Plaut, een BBC-journalist die zichzelf omschrijft als gespecialiseerd in de Hoorn van Afrika en Zuidelijk Afrika. Een journalist die, opmerkelijk genoeg, ooit voorstelde aan een groep oppositieleden om de Eritrese ambassade in brand te steken om media-aandacht te genereren. Maar dat terzijde. Op de website was weinig tot geen informatie beschikbaar over de context en opzet van het programma, maar wel een aanmeldlink om te registreren voor de bijeenkomst. Dat hebben we dus gedaan..
Stilte na Terreur
De recente terroristische aanvallen rondom de Eritrese festivals afgelopen zomer zitten nog vers in het geheugen van Eritrese gemeenschappen, ook in Nederland. Eerder heeft Erispora.nl uitgebreid verslag gedaan over misleidende mediaberichten. Wat in werkelijkheid geplande gewelddadige aanvallen waren, werden in de media afgeschilderd als ‘vechtpartijen,’ waarbij de slachtoffers als daders werden beschreven en de geweldplegers als ‘mensenrechtenverdedigers.’ Inmiddels hebben verschillende autoriteiten deze onwaarheden weerlegd. Erispora.nl heeft een kort filmpje gemaakt voor het Nederlandse publiek om uit te leggen hoe de aanvallen in Nederland en elders in de wereld gecoördineerd werden door Briged N’Hamedu en de Eritrean Bright Future Movement, twee organisaties die momenteel door de politie worden onderzocht. Ondanks deze inspanningen zijn deze misleidende berichten ongecorrigeerd gebleven.
Erkenning
De slachtoffers wachten nog op erkenning en gerechtigheid. Gemeenschappen hebben behoefte aan verduidelijking over waarom deze gebeurtenissen hebben plaatsgevonden en hoe ze herhaaldelijk in verschillende landen hebben kunnen voorkomen. Er is een noodzaak voor een open dialoog om de onjuiste beeldvorming over Eritrese gemeenschappen recht te zetten. Bovendien vragen vreedzame Eritrese-Nederlandse burgers om de garantie dat zij de komende jaren hun burgerrechten kunnen uitoefenen en veilig kunnen genieten van feestelijke evenementen. Tot op heden is aan geen van deze behoeften nog gehoor gegeven.
Besloten Gezelschap
Het was dan ook verrassend dat deze aankondiging via een WhatsApp-bericht bij ons terechtkwam. Na contact te hebben opgenomen met diverse netwerken en Eritrese verenigingen in Nederland en daarbuiten, bleek niemand op de hoogte te zijn van deze rondetafelbijeenkomst. Opvallend was dat er online vrijwel geen informatie over te vinden was, behalve op de websites van Martin Plaut en de EEPA.
De EEPA in het kort
De organisator van de rondetafel is Europarlementariër Katrin Langensiepen, in samenwerking met de European External Programme with Africa (EEPA)1, een Belgische non-profitorganisatie opgericht door Prof. Mirjam van Reisen. Mevrouw Van Reisen is inmiddels bekend om haar prominente rol in maatschappelijke en politieke debatten en beleidsvorming met betrekking tot Eritrea en Eritreeërs in de diaspora. De EEPA heeft als doelstelling om:
mensenrechten en rechtvaardigheid in Afrika te bevorderen, met name in de Hoorn van Afrika en Noord-Afrika, door middel van onderzoek en informatieverspreiding, en door invloed uit te oefenen op het beleid van de Europese Unie met betrekking tot Afrika (Vertaald)
Op de website van de EEPA staat tevens te lezen dat de organisatie een expertisecentrum is met “diepgaande kennis, publicaties en netwerken, gespecialiseerd in vraagstukken met betrekking tot vredesopbouw, vluchtelingenbescherming en veerkracht in de Hoorn van Afrika” (vertaald). Deze non-profit publiceert regelmatig artikelen en rapporten, die vaak worden aangehaald door diverse mediaplatforms en overheden als bronnen voor informatie over de politieke situatie in de Hoorn van Afrika en zaken die verband houden met de Eritrese diaspora in Europa, waaronder Nederland.
‘Militair Karakter’
Zo publiceerde de EEPA bijvoorbeeld tweemaal over een geplande demonstratie op 16 oktober in Den Haag. Er werd gesteld dat de demonstratie een ‘militair karakter’ zou gaan hebben om ‘wraak te nemen en gecompenseerd te worden voor onze verstoorde festivals’. Deze ‘militaire actie’, waar volgens de organisatoren uitgebreid contact over was met de gemeente en lokale politie-eenheden en waar, volgens Omroep West, muziek werd gedraaid, werd gedanst en gezongen, trok meer dan duizend Eritreeërs aan. Zowel de organisatoren als de politie meldden dat alles rustig en vreedzaam was verlopen. Toch zijn ook hier de misleidende berichten over vreedzame burgers ongecorrigeerd gebleven
Situatie-Rapporten
De EEPA heeft sinds november 2020 bijna 500 zogenaamde ‘situatie-rapporten’ gepubliceerd. Dit zijn rapporten, opgesteld door dit expertisecentrum, die verslag doen van (geo)politieke, economische en andere ontwikkelingen die gerelateerd zijn aan de Hoorn van Afrika. Na wat onderzoek zijn enkele opvallende aspecten aan het licht gekomen, met name met betrekking tot de manier waarop de EEPA ‘informatie verspreidt’.
Verstrengelde Missies
Voor veel Eritreeërs, ongeacht hun politieke voorkeur, is de langdurige samenwerking tussen Martin Plaut en Mirjam van Reisen geen geheim. Het is duidelijk dat zij – op zijn zachtst gezegd – geen fan zijn van de Eritrese overheid en haar beleid. Integendeel. Gedurende hun carrières hebben ze samengewerkt met verschillende Eritrese (en Ethiopische) oppositiegroepen, Europese overheidsorganen en andere internationale non-profitorganisaties om ‘mensenrechten en vrede in Eritrea en de Hoorn van Afrika te bevorderen.’ Ze re-tweeten elkaars berichten op Twitter..
spreken op dezelfde conferenties..
En publiceren gezamenlijk boeken. Dat Plaut en Van Reisen samenwerken aan ‘informatieverspreiding’ is in principe geen probleem. Het riep echter vragen op toen we op het volgende bericht stuitten:
Met andere woorden, Van Reisen verwijst naar Plaut en Plaut weer naar de organisatie van Van Reisen. In het Engels bestaat hier een term voor, namelijk een citation farm. Dat zijn auteurs die routinematig en in grote mate naar zichzelf verwijzen of naar elkaar verwijzen om de impact van hun publicaties te vergroten.
Het is in ieder geval duidelijk dat Mirjam van Reisen en Martin Plaut een gemeenschappelijke visie, netwerk en methodologie voor informatieverspreiding delen.
Ethische Overwegingen
Beiden deinzen er niet voor terug om publiekelijk hun kritiek te uiten op de Eritrese overheid, de president en zelfs vreedzame Eritrees-Nederlandse burgers die hun burgerrechten willen uitoefenen. Integendeel. Ze benutten elke gelegenheid en maken gebruik van hun titels, platforms, netwerken en indirecte politieke invloed om elke vorm van weerstand tegen de Eritrese regering te ondersteunen en te versterken.
Iedereen heeft het recht om kritiek te uiten op zaken waarover ze het oneens zijn. De vrijheid van meningsuiting en de mogelijkheid om politici en beleid te bekritiseren zijn fundamentele pijlers van onze democratie. Deze rechten benadrukken echter de verantwoordelijkheid van journalisten en academici om onafhankelijke en eerlijke informatie te verstrekken. Echter, wanneer complexe geopolitieke situaties overgesimplificeerd worden of foutief worden uitgelegd, ontstaat het risico dat het brede publiek gevoelig wordt voor misinformatie, afkomstig van ‘betrouwbare’ bronnen.
Oprechte betrokkenheid?
Is er daadwerkelijk sprake van oprechtheid met betrekking tot hun betrokkenheid bij ‘het Eritrese volk’ en mensen uit de Hoorn van Afrika en Noord-Afrika? Of zijn er mogelijk andere belangen in het spel? Het is cruciaal om deze vragen te beantwoorden om de integriteit, transparantie en verantwoording in zowel de journalistiek als de academische wereld te handhaven. Dit geldt in het bijzonder voor Eritreeërs in de diaspora, die de negatieve gevolgen ondervinden van de beeldvorming die wordt gecreëerd door deze prominente figuren.
Disclaimer
De artikelen en rapporten van de EEPA worden dus ook op de website van Martin Plaut gepubliceerd. Wat ons opviel was dat deze rapporten op zijn website aangehaald worden door zowel grote mainstream nieuwsplatforms, zoals de BBC, en door nieuwssites zoals This Day uit Nigeria. Dit illustreert niet alleen de reikwijdte, maar ook de impact van deze informatie.
Wie echter goed leest, ziet onderaan elk rapport op de website de volgende disclaimer:
Alle informatie in dit situatierapport wordt gepresenteerd als een actueel verslag, naar beste kennis en inzicht van de auteurs op het moment van publicatie. EEPA beweert niet dat de informatie correct is, maar verifieert deze naar beste vermogen binnen de omstandigheden. De publicatie is gebaseerd op de interesse om de potentiële impact van gebeurtenissen (of percepties daarvan) op de situatie te begrijpen. Controleer alle informatie tegen updates en andere media. EEPA aanvaardt geen verantwoordelijkheid voor het gebruik van de informatie of de gevolgen daarvan. (vertaald)
Schijn van Betrouwbaarheid
Deze disclaimer roept belangrijke vragen op over de betrouwbaarheid van de gerapporteerde gegevens. Hier is een organisatie met als doel om invloed uit te oefenen op het beleid van de Europese Unie. Het is duidelijk dat de EEPA invloed heeft op de beeldvorming omtrent geopolitieke situaties en besluitvormingsprocessen, aangezien de media en ook de Nederlandse overheid deze gegevens als waar aannemen. Het is zorgwekkend dat gevoelige informatie over complexe situaties zo verspreid kan worden met een dergelijke disclaimer. Is dit niet strijd met allerlei academische, journalistieke en bestuurlijke standaarden?
Rondetafel over Eritrea
De rondetafel over Eritrea. In de aankondiging stond dat de sessie openbaar zou zijn en zowel fysiek als online toegankelijk. De aanmeldlink leidde naar een Google-formulier, waar men naam en e-mailadres kon achterlaten. Het doel van de rondetafel wordt in het formulier uitgelegd als:
..om de huidige situatie in Eritrea en de invloed ervan in het buitenland te bespreken. Het doel is om het probleem dat Eritrea in de internationale arena vormt te begrijpen, evenals de opties die Europa heeft om hiermee om te gaan. (Vertaald)
Transparantie
Vanwege het gebrek aan achtergrondinformatie vanuit de organisatoren, met name richting de Eritrese gemeenschappen, heeft Erispora.nl persoonlijk contact opgenomen met Katrin Langensiepen en de EEPA met enkele vragen ter verduidelijking. Zoals of er ook aandacht zou zijn voor het geweld dat dat in Europa heeft plaatsgevonden. Of de organisatoren van de Eritrese festivals en/of community leaders uit verschillende Europese landen ook uitgenodigd waren om te spreken en ervoor te zorgen dat er voldoende diversiteit aan perspectieven zou zijn. En waarom deze sessie alleen aangekondigd werd op de website van EEPA en Martin Plaut.
Helaas kregen we een reactie van het kantoor van mevrouw Langensiepen met alleen de link naar de sessie en een programmaflyer, maar zonder antwoorden op onze vragen. Van de EEPA ontvingen we op de dag zelf we een kort bericht waarin stond dat vanwege de ‘beperkte aard van de streaminglink’, er geen mogelijkheid was om tijdens de sessie vragen te stellen.
Eenzijdige Samenstelling
Erispora.nl vond het noodzakelijk om de bijeenkomst openbaar te maken, om het toegankelijk te maken voor het brede publiek. Nadat we de flyer met de sprekers op Twitter plaatsten, volgde kort daarna – toevallig – een vergelijkbaar bericht van mevrouw Mirjam van Reisen.
Voor degenen die een enigszins bekend zijn met het politieke debat rondom Eritrea viel het volgende waarschijnlijk direct op:
Platform voor terrorist
Het betrof een rondetafel met enkel vertegenwoordigers van oppositiegroepen van de Eritrese overheid en samenwerkingspartners van Mirjam van Reisen, waaronder Martin Plaut. Een opvallende naam op het programma was Beyene Gerezgiher, vertegenwoordiger van de Bright Future Movement en een van de leiders van Briged N’Hamedu, de organisatie verantwoordelijk voor de terroristische aanvallen op onschuldige Nederlandse burgers en burgers van Eritrese komaf wereldwijd.
Slachtoffers Gecensureerd
De organisatoren hadden besloten om een rondetafelgesprek te organiseren over Eritrea en Eritreeërs in de diaspora, zonder de slachtoffers van het geweld – of organisaties die mogelijk een ander perspectief en standpunt hebben dan mevrouw Van Reisen – te informeren of erbij te betrekken. Zijn dit de democratische waarden en mensenrechten waarvoor mevrouw Van Reisen beweert op te komen? Door actief een positie in te nemen met groepen die niet alleen oproepen tot geweld, maar ook terroristische methoden gebruiken om hun ideologie door te voeren.
Duidelijk Signaal
Het Europese Parlement en de EEPA gaven hiermee een duidelijk boodschap richting Eritrese gemeenschappen in heel Europa: “Je krijgt een plek aan de tafel, maar alleen als je gelijkgestemd bent met diegenen die actief campagne voeren tegen de Eritrese overheid.” Het lijkt erop dat geen interesse is om een dialoog te organiseren om de toenemende polarisatie in de diaspora tegen te gaan. Integendeel. Het is zichtbaar geworden wie de agenda bepaalt, ook wanneer het over kwesties gaat die duizenden burgers in Nederland en in Europa aangaan. Doen de schendingen van burgerrechten van Eritreeërs in Nederland en Europa er niet toe, als zij niet actief tegen de Eritrese staat strijden of zich uitspreken?
De rondetafel over Eritrea roept ernstige vragen op over transparantie, diversiteit en de integriteit van de informatieverspreiding. Wij vragen ons af of deze bijeenkomst werkelijk diende om de situatie in Eritrea en de regio beter te begrijpen en oplossingen te vinden, of dat er een alternatieve agenda was?
In een volgend artikel blikt Erispora.nl terug op de rondetafel over Eritrea.
- De afkorting EEPA verwijst naar “twee juridisch gescheiden en onafhankelijke entiteiten die nauw samenwerken in het nastreven van een gemeenschappelijk doel.” De Europe External Policy Advisors en Europe External Programme with Africa zijn beide opgericht door Van Reisen. Tot 2021 was zij directeur van beide organisaties. ↩︎